Herbert Arlt (Polylogzentrum, Viyana) [Bio]

Gertrude Durusoy ve ben büyük ağın bir parçası olarak birçok projede birlikte çalıştık bunlar Jura Soyfer’in edebiyatını yayma, INST, TRANS gibi programların geliştirilmesi, Avrupa Polylog ve dağların dünya projesinde. Birbirinden Farklı binlerce kişiyle çalışırken Gertrude Durusoy, özellikle Fransızca olmak üzere dil becerileriyle katkıda bulundu, aynı zamanda geniş bir ağ kurdu, başarılı bir kültür bilimsel çalışma sağladı ve Almanca, Çekçe ve Türkçe gibi dillerle de katkı sağladı. Yaz olmasına ve birçoğunun hala tatilde olmasına rağmen, saatler içinde sayısızca kışı başsağlığı dileklerini iletmiş. Çünkü Gertrude Durusoy dünya çapında yüksek bir itibar kazanmıştı. Çalışmalarının bir kısmı da ses taşıyıcıları ve filmlerle belgelenmiştir.

Ağustos 2017’de bir dergiye yazacağım teşekkür için sadece bir günüm olduğundan ötürü, sadece birkaç noktaya kısaca değinmem mümkün. Ancak bu birkaç nokta, zaten iş birliğinin zenginliğine, Gertrude Durusoy’un çalışmalarının ulus ötesi önemine işaret ediyor:

1. Jura Soyfer
   Jura Soyfer’in Türkiye’de yaygınlaşmasında öncü oldu. Bu bağlamdaki en önemli başarıları, çevirileri (1), „Vineta“ Türkçe seslendirilmesi (2), 2-5 Aralık 1999 tarihleri ​​arasında İzmir’de düzenlenen Soyfer Sempozyumu (3), akademik alanda, Buchenwald toplama kampında 26 yaşında ölen, Jura Soyfer’e olan bağlılığıdır.1988 yılında kurulan ve o günden bu yana dünya çapında 26 sempozyum (4) gerçekleştiren Jura Soyfer Derneği çerçevesindeki deneyler daha fazlasına işaret etti. Jura Soyfer Derneği’nin bir parçası olarak büyük ölçekte denenen, daha sonra INST’de uygulamaya geçti.Jura Soyfer Derneği’nin sempozyum ve konferanslarına birkaç yüze kadar kişi katılım sağladı, ancak daha sonra 100’den fazla ülkeden 7.000’e kadar bilim insanı INST konferanslarına katıldı. (5)Odak diller üzerindeydi. Ne de olsa Jura Soyfer (1912-1939), 2017 yılına kadar 50’den fazla dile çevrildi. (6) Bu bağlamda iki büyük deney gerçekleştirildi:

1.1. Vagabund şarkısının 34 dile çevirisi (7)

1.2. „Der Lechner Edi“ parçasının çevirisi. (8)

Her iki durumda da Gertrude Durusoy’un masaya ne getirdiği önemliydi. Ne de olsa, bir INST projesinin parçası olarak Avrupa Parlamentosu için tüm AB dillerine tercümeyi düzenleyen ve aynı zamanda tercümelerin çoğunu yapan kişi oydu. – Belgelenen tek seferlik bir hizmet.

2. INST
   INST, 1994 yılında kurulmuştur. (9) O zamanlar kâr amacı gütmeyen birliğin adı Almanca idi: „Avusturya ve Uluslararası Edebiyat Süreçleri Araştırma ve Destekleme Enstitüsü“. Ve Üniv.Prof.Dr.Gertrude Durusoy, ilk yıllardan beri Avusturya edebiyatında uzman olarak yer aldı. Avusturya edebiyatının Türkiye’de yayılmasına önemli katkılarda bulundu- sadece akademik bağlamda değil, aynı zamanda çeviriler hazırladı veya önerdi, tiyatro gösterileri, radyo oyunları, basılı baskılar vb. projeler başlattı ve Türk kamuoyunda Avusturya edebiyatı için kampanya yürüttü.Aynı zamanda August Sauer (1855-1926) tarafından hazırlanmış olan en az 12 dilde Avusturya edebiyatı kavramını anlayan da oydu.Bu kavram, 19. yüzyılın sonunda yeni savaş ihtiyacına cevap veren edebi tarihler inşa etmeye başlayan milliyetçi bir Avrupa’ya uymuyordu.Gertrude Durusoy – görgül deneyimi, dil becerileriyle – Nestroy, Soyfer, Bachmann, Handke ve çalışmaları çok dilliliğe dayanan diğer pek çok kişinin çalışmalarında olduğu gibi farklı bir Avusturya görebildi.

 

3. TRANS
   Gertrude Durusoy sayesinde, INST ana sayfası (10) yalnızca 6 BM dilinde ve Almanca’da görünmekle kalmayıp, aynı zamanda- Almanca ve İngilizce örneğinde olduğu gibi- Fransızca olarak da mevcuttu. INST ana sayfasında ve TRANS’de yaklaşık yirmi yıl boyunca editör olarak çalıştı. Sonuçta, bu yirmi yılda ana sayfa ve elektronik dergi için yaklaşık 2.000 katılımcı (11) yazdı, bunlar öncü projelerdi ve birçok yönden bugün hala öyleler.INST’nin ve başka çalışmalara erken bir dönemde Akdeniz açısını da katan Gertrude Durusoy oldu. Türk-Yunan irtibatlarında da etkili oldu.20-22 numaralı TRANS’ların Yaounde (Üniv.Prof.Dr.David Simo), Ragusa (Üniv.Prof.Dr. Alessandra Schininà) ve Oran 2 (Üniv. Prof. Dr. Aoussine Seddiki) konferanslarının Afrika ve Akdeniz bölgesine adamış olması da kendisinin istekleri çerçevesinde olmuş olacaktır. (12)Sonuçta, 2017’de TRANS’nin yayınlanmasının üzerinden 20 yıl geçti. (13) Ve Gertrude Durusoy, bu bilimsel derginin küresel bir başarıya ulaşmasında etkili oldu. (14)

 

4. Avrupa Projeleri
   Jura Soyfer Derneği’nin Avrupa’ya doğrudan atıfta bulunan ilk projesi, 1991’de Saarbrücken’de düzenlenen „Jura Soyfer, Avrupa, çok kültürlü varoluş“ sempozyumuydu. (15) Tarihsel arka plan, Saarland’ın 1935’e kadar Hitler Almanya’sının bir parçası olmamasıydı. 1935’te Soyfer’in bir düzine kadar şiiri günlük “Die Deutsche Freiheit” gazetesinde yayınlandı. Ancak diğer tanınmış Avusturyalı yazarların da söz hakkı vardı- Joseph Roth, Stefan Zweig, Jakob Wassermann vb.Tanınmış INST projeleri dünya konferansları (16) ve Avrupa Parlamentosu ile ilişkilendirilmiştir. Gertrude Durusoy’un kilit rol oynadığı bağımsız bir AB projesi, “Sanallık ve Yeni Bilgi Yapıları” projesiydi. (17)Gertrude Durusoy’un Avrupa Parlamentosu “AB Üye Devletlerinin Kültür Politikası. 21. Yüzyıl Perspektifleri” projesine katkısı özellikle dikkate değerdir. Bunun öncü çalışması, 1998 yılında Avrupa Parlamentosu kültür komitesi çerçevesinde bir INST delegasyonu tarafından ortaya kondu. (18) INST delegasyonu, AB’nin daha da gelişmesi için kültürün stratejik önemini vurguladı. Sunumun sonucu, bahsedilen araştırma projesinin geliştirilmesi için bir emirdi. Ve Gertrude Durusoy, çevirileri organize eden ve çevirileri gerçekleştiren kişiydi.“Sanallık ve Yeni Bilgi Yapıları” AB projesine de katkısı aynı derecede önemliydi. Fransızca olarak varlığını sağladı. Proje 2006 yılında hem Viyana Belediye Binasında hem de Győr Belediye Binasında sunuldu. Orta Avrupa için büyük önem taşıyan bir proje.

 

5. UNESCO’nun önemi
   Für die Arbeit des INST spielte das UNESCO-Dokument „Our Creative Diversity“ (19) eine zentrale Rolle. Von rund 25.000 Sprachen in dieser Welt geht dieses Dokument aus. Immerhin rund 50 Sprachen konnten in der Zusammenarbeit mit Gertrude Durusoy in die Forschungsprojekte einbezogen werden.

Ein spezielles Projekt in diesem Zusammenhang war die Enzyklopädie vielsprachiger Kulturwissenschaften (20). Wie bei anderen Projekten auch mangelte es aber an Geld. So kam das zustande, was auf der Basis von Eigenleistungen möglich war.

Wichtig war in diesem Zusammenhang auch die Beteiligung von Gertrude Durusoy am EOLSS Projekt der UNESCO (21). Aber auch diese Beteiligung konnte nur unter schwierigen Bedingungen realisiert werden. Und ohne engagierte WissenschafterInnen wie Gertrude Durusoy wäre das nicht möglich gewesen. Sie hat mit ihrem Netzwerk wesentlich dazu beigetragen. Immerhin umfasste der Beitrag rund 2.500 Seiten in Englisch.

Immer wieder sind in diesem Zusammenhang die Fragen nach den Finanzierungen zu stellen:

Anstatt für Wissenschaft, Zusammenarbeit wurde und wird Geld vielmehr für Krieg eingesetzt. Eine einzelne Rakete auf Libyen kostete 1 Million Euro. Und was war mit den Kriegen in Afghanistan, in Libyen, im Irak, in Syrien erreicht worden? Wer hat Milliarden daran verdient? Und wieviel Geld bekam die UNESO? Und wer zahlt nun für die Flüchtlinge?

6. Dağların Dünya Projesi (Das Weltprojekt der Berge)
   Bu eşsiz proje 1998’de başladı. (22) İlk deneme, Ramsau am Dachstein’da bir Dünya Dağlar Müzesi kurma girişimiydi. Sağcı hükümet yüzünden başarısız oldu. İkinci bir girişim, Avrupa’nın en yüksek dağı olan 5,643m Elbruz’un eteğinde bir dünya dağ müzesi oluşturmaktı. Bu, bu bölgedeki turistlerin bilinçli öldürülmesi nedeniyle başarısız oldu. Şimdi ise internette dijital bir dünya dağ müzesi geliştiriliyor. (23)Gertrude Durusoy, çeşitli varyantlarıyla bu projenin gerçekleştirilmesinde merkezi bir rol oynadı. Sadece konferanslara (24) katkılarla değil, aynı zamanda kültürel keşiflere sanal katkılarıyla da. Bu benim Ararat’a çıkışımı da içeriyor. Bu bağlamda Nuh’un gemisi söz konuydu ve bulunduğu iddia ediliyordu. Bu buluntuya ayrı bir müze tahsis edildi. Gerçekte, İzmir Üniversitesi’nden bilim insanlarının kanıtladığı gibi, sadece bir kaya kırılmasıydı.

 

7. Türkiye’nin önemi
   Avusturya’da Türkiye’ye karşı düşmanlıklar yüzyıllar sonra da etkisini sürdürüyor. Örneğin siyasi partilerin çizgi romanlarında.(25) Ama Çek Cumhuriyeti doğumlu Gertrude Durusoy, Türk olimpiyat takımı doktoru olan eşiyle Almanya’da tanıştı v e bana farklı bir Türkiye tanıttı.Viyana’dan Cezayir’e kadar müzelerden tanıdığım kadarıyla sadece şiddet yanlıları yoktu. Ya da Ivo Andrić’in „Die Brücke über die Drina” romanındaki işkenceciler. (Kaddafi de kazığa bağlandı. Hem de „Batı“ tarafından desteklenenlerden.)Aksine Türkiye, Avusturya’nın kültürel olarak çok şey borçlu olduğu bir ülkedir: kahve, hamam, mısır (Vorarlberg’de: Türkler), tıp bilgisi, matematik vb.Durusoy ile Avrupai İzmir’i tanıdım. Orada Avrupa enstitüsünü kurdu.

 

8. Kadınların konumu
   Mit Durusoy lernte ich auch anderes über die Frauen in der Türkei. Das waren Frauen ohne Schleier und mit Schlüsselfunktionen in den Universitäten oder der Gesellschaft. Sie hatten ein Selbstbewusstsein, das im patriarchalischen Österreich kaum denkbar war. Das spiegelt sich auch in den Projekt- und TRANS-Beiträgen wieder. (26)

 

8. Dijitalleşme
   2017’de, Avusturya medyası aniden dijitalliğin önemini keşfetti (toplumun kilit alanlarında kuantum teknolojisinin yerini alması çok yakın).1990’larda, e-posta ve İnternet kullanımı hiçbir şekilde söz konusu değildi. Ve birçok (üniversite) kurumunun 2017’de hala basılı bir kitaba ihtiyacı var.Ancak Gertrude Durusoy, yeni çağın öncülerinden biriydi. E-posta kullanımını yüzlerce kişiyi tanıtan oydu. Çevresinde dijital dergide yayın yapmayı kabul edilebilir bir hale büründüren yine oydu. Çevresinde -ki bu çok geniş bir çevreydi- kavramsal metaforların (27), sanal hayal yaratılışların (28) vb. ne olduğu ve toplumlar için ne anlama geldiğini anlaşılır kılan da oydu.

 

8. 10. Kişisel Açıklamalar
       10.000 yaklaşık insanın olduğu tanışıklarla çalışmaktan çok hoşlandığım pek az insan vardır. Ama Gertrude Durusoy onlardan biriydi. Her zaman arkadaş canlısı, objektif, mükemmel bir iş disiplinine sahipti ve yeni fikirlere açıktı.Bürokrasi, güç oyunları, yıkım ve güvensizlikle dolu bir dünyada bu olağanüstü.Ancak Gertrude Durusoy, birçok şeyi yeni bir şekilde görmemi sağladı. Örneğin İzmir’in Avrupa boyutu.Şehrin içinden yürümek de güzeldi. „Pazar“ kelimesi yeni bir boyut kazandı. Çeşitlilik milliyetçilikten başka bir şeye işaret ediyordu.

 

8. 11. Hatırlatma İhtiyacı
       Hatıra yayını için bu birkaç satır Gertrude Durusoy’un anılarına bir son getirmemeli. Avrupa’yı yeni bir şekilde anlamak söz konusu olduğunda, biyografisini (29), ortaya koyduğu işleri (30) kapsamlı materyallerini olanaklar dahilinde değerlendirmek önemlidir. Özellikle Gertrude Durusoy’un hayatı ve çalışması bunun için en iyi ipuçlarını sunuyor.

 

Alıntılar

[Bio]:www.soyfer.at/tr/herbert-artl-kimdir/ [ Başlık]: www.inst.at/bilder/UNESCO_M_1998.pdf

(1) Jura Soyfer Türkçe : www.soyfer.at/at/portal-virtuelles-soyfer-archiv/
(2) “Radyo, Radyo Çalma, Jura Soyfer” sempozyumunun bir parçası olarak sunulmuştur. www.soyfer.at/tr/sempozyumlar-1989-2021/

(3) İzmir’deki Program:www.soyfer.at/tr/sempozyumlar-1989-2021/

(4) Jura Soyfer Topluluğu’nun Sempozyumları: www.soyfer.at/tr/sempozyumlar-1989-2021/

(5) Örnek olarak bakınız: www.inst.at/kctos/programm/eroeffnung.htm (Almanca)

(6) Ana Sayfanın Dilleri: www.soyfer.at/tr/diller/ Sanal arşivdeki çeviriler: www.soyfer.at/at/portal-virtuelles-soyfer-archiv/ (Almanca)

(7) İçerdiği: www.inst.at/burei/CBand9.htm (Almanca)ve ayrıca: www.soyfer.at/deutsch/PDF/Edition2012_Inhalt_Bd3.pdf (Almanca)

(8) Bakınız: www.soyfer.at/deutsch/symposien/symposion_kommentar2010.htm (Almanca)

(9) Merkezi Projeler: www.inst.at/deutsch/projekte.htm (Almanca)

(10) 1996’dan beri Ana Sayfa:www.inst.at/ (Almanca)

(11) Yazarlar: www.inst.at/trans/autorinnenverzeichnis-a/ (Almanca) vb. (tamamlanmamış).

(12) Bahsi geçen üç noktanın „İçindekiler tablosu“: www.inst.at/trans/ (Almanca)

(13) Dokümantasyon: www.inst.at/trans/trans-dokumentationen/ (Almanca)

(14) Viyana’nın bilimsel dergi olma onurlandırılması: www.wien.gv.at/forschung/staerkefelder/kult.html (Almanca) ERIH, CNKI vb. Tarafından Avrupa’nın en iyi bilim dergilerinden biri olarak verilen ödül. Ayda 16,5 milyona kadar izlenme.

(15)www.soyfer.at/tr/sempozyumlar-1989-2021/ Dokümantasyon: www.roehrig-verlag.de (Almanca)

(16) 7.000’e kadar katılımcıyla dünya konferansları: www.inst.at/at/archiv/#konferenzen (Almanca) Ek olarak: www.inst.at/kctos/programm/eroeffnung.htm (Almanca)

(17) Dokümantasyon: www.inst.at/burei/CBand6.htm (Almanca)

(18) Ayrıca bu Broşürler yayınlandı: Herbert Arlt / Anil Bhatti / Ulf Birbaumer / Gerhard Budin / Andrea Rosenauer: Kültürel Çalışmalar ve Avrupa. Viyana 1998.

(19) Dokümantasyon: unesdoc.unesco.org/images/0010/001055/105586e.pdf (İngilizce)

(20) www.inst.at/ausstellung/enzy/ (Almanca)

(21) EOLSS: www.eolss.net/ (İngilizce)

(22) Dokümantasyon: www.polylogzentrum.at/weltprojekt-der-berge/ (Almanca)

(23) Tasarım:www.inst.at/trans/22/digital-world-museum-of-mountains/ (İngilizce)

(24) Dağların dünya projesi (Das Weltprojekt der Berge) üzerine konferanslara katkılar: www.polylogzentrum.at/weltprojekt-der-berge/dokumentation/ (Almanca)

(25) Medya raporu: kurier.at (Almanca) Elbette karşıt ifadeler de var. Örneğin Alfred Hrdlicka’dan: www.google.at

(26) Katkılar: www.inst.at/trans/kurzbiographien-beitraegerinnen/ (Almanca)

(27) Kavramsal metaforlar:www.inst.at/trans/13Nr/arlt13.htm (Almanca)

(28) Sanal Sunumlar: www.soyfer.at/tr/sempozyumlar-1989-2021/ www.inst.at/trans/15Nr/plenum/arlt15DE.htm (Almanca)

(29) Kısa özgeçmiş: www.inst.at/bio/durusoy_gertrude.htm (Almanca)

(30) TRANS’deki katkılar: www.inst.at/trans/autorinnenverzeichnis-d/ (Almanca)